Katılım Endeksi Nedir? Nasıl Belirlenir?
Katılım endeksi, faizsiz finans ilkelerine göre faaliyet gösteren şirketlerin hisse senetlerinden oluşan ve Borsa İstanbul tarafından yayımlanan özel bir borsa endeksidir. Etik ve şeffaf yatırım arayışında olan birey ve kurumlara, İslami finans prensiplerine uygun yatırım evreni sunar. Bu yönüyle katılım bankacılığı prensiplerine bağlı yatırımcılar için önemli bir referans sistemi niteliği taşır.
Endekse dahil edilecek şirketler hem mali göstergeleri hem de faaliyet alanları açısından belirli filtrelerden geçirilir. Faiz geliri, spekülatif işlem yoğunluğu ve İslami değerlere aykırı sektörlerde faaliyet gibi unsurlar dışarıda bırakılır. Böylece sadece finansal performans değil, ilkesel uyum da gözetilmiş olur.
Katılım Endeksi Yatırımcılar için Neden Önemlidir?
Katılım endeksi, yatırım kararlarını inanç ve etik değerlerle uyumlu şekilde şekillendirmek isteyenler için güvenilir bir yol haritası sunar. Endeks, alkol, kumar ve domuz ürünleri gibi sektörleri dışarıda bırakarak şeffaf bir filtreleme sağlar. Bu yapısı hem bireysel yatırımcılara hem de katılım finans ürünleri geliştiren kurumlara stratejik bir rehberlik sağlar. Endekste yer alan şirketler, düzenli denetim süreçlerinden geçerek listede kalmaya devam eder. Bu sayede yatırımcılar, oluşturdukları portföyün etik ve mali yönden sürdürülebilirliğini izleyebilir. Aynı zamanda katılım endeksi, etik değerlerle uyumlu yatırımların piyasadaki karşılığını ölçmek için güçlü bir performans göstergesi görevi görür.
Katılım Endeksine Hangi Şirketler Alınır?
Katılım endeksine dahil edilecek şirketler, Borsa İstanbul ile Türkiye Katılım Bankaları Birliği (TKBB) Danışma Kurulu iş birliğiyle belirlenir. Süreçte iki ana kriter dikkate alınır:
- Finansal Oranlar:
○ Faizli borçların şirketin piyasa değerine oranı %33'ü aşmamalıdır.
○ Faiz getirili nakit ve menkul kıymetlerin oranı da aynı şekilde %33 sınırını geçmemelidir.
○ Faiz ya da helal olmayan faaliyetlerden elde edilen gelir, toplam gelirin %5’inden fazla olmamalıdır.
- Faaliyet Alanı Uygunluğu: Şirket, İslami prensiplere aykırı alanlarda (alkol, kumar, faizli finansman, domuz ürünleri, tütün vb.) doğrudan veya dolaylı şekilde faaliyet göstermemelidir.
Bu değerlendirme sürecinde, şirketlerin beyanlarını içeren Katılım Finans Prensipleri Bilgi Formu (KAFIF) ve Pay Senedi İhracı ve Alım-Satım Standardı esas alınır. Tüm bu bilgiler, yatırımcılara yönelik şeffaflık ilkesine uygun şekilde kamuya açıklanır.
Katılım Endeksi Değerlendirme ve Güncelleme Süreci Nasıldır?
Katılım endeksi bileşenleri, Borsa İstanbul tarafından yılda iki kez, genellikle Mayıs ve Kasım aylarında güncellenir. Bu güncellemeler sırasında şirketlerin mali tabloları, faaliyet raporları ve sektör durumları yeniden gözden geçirilir. Kriterlere uymayan şirketler listeden çıkarılır, yeni uygun şirketler ise endekse dahil edilir.
Endeksin yapısı, serbest dolaşımdaki piyasa değeri esas alınarak ağırlıklandırılır. Yani sadece halka açık ve aktif şekilde işlem gören payların değeri dikkate alınır. Bu yaklaşım, yatırımcılara daha gerçekçi, likit ve piyasa ile uyumlu bir endeks görünümü sunar.
Katılım Endeksi Kapsamı Dışında Bırakılan Sektör ve Faaliyet Alanları
Katılım endeksine dahil edilmemesi gereken sektörlere dair kriterleri belirlemek, yatırımcıların dini ve etik hassasiyetlerini korumak açısından kritik önem taşır. Bu nedenle aşağıdaki faaliyet gösteren şirketler endeks dışında bırakılır:
● Alkollü içkilerin üretimi ve ticareti
● Tıbbi amaç dışındaki uyuşturucu madde üretimi ve ticareti
● Kumar ve benzeri şans oyunları
● Domuz ve yan ürünlerinin üretimi ve satışı
● Faizli finansal işlemler
● Vadeli işlem ve türev araçlar
● Ahlaka veya genel İslami değer yargılarına aykırı yayıncılık
● Helal olmayan eğlence ve turizm faaliyetleri
● Doğaya veya canlılara ciddi zarar veren sanayi faaliyetleri
● Genetik müdahaleler ve insan fıtratını etkileyecek biyoteknolojik faaliyetler
● Tütün ve bağımlılık yapıcı ürünlerin üretimi ya da satışı
Bu kapsam dışı filtreleme, yatırımcıların hem finansal hem de inanç temelli beklentilerini karşılayan, güvenli ve helal bir portföy oluşturmasına yardımcı olur.
Katılım Endeksi Türleri Nelerdir?
Katılım finans ilkelerine uygun yatırım seçeneklerini çeşitlendirmek amacıyla Borsa İstanbul tarafından farklı özelliklere sahip katılım endeksleri oluşturulmuştur. Bu endeksler, şirketlerin büyüklüğü, işlem hacmi, sürdürülebilirlik profili ve temettü politikası gibi çeşitli kriterlere göre sınıflandırılır.
● BIST Katılım Tüm Endeksi (XKTUM): Faizsiz finans prensiplerine uygunluk gösteren tüm şirketleri kapsayan geniş tabanlı endekstir.
● BIST Katılım 100 Endeksi (XK100): Katılım Tüm Endeksi’ndeki en yüksek işlem hacmi ve piyasa değerine sahip ilk 100 şirketi içerir.
● BIST Katılım 50 Endeksi (XK050): Daha dar bir seçimle, yatırımcıya orta ölçekli ama likit ve güçlü şirketlerin takibini sunar.
● BIST Katılım 30 Endeksi (XK030): En yüksek likiditeye ve piyasa değerine sahip 30 şirketten oluşur. Stratejik yatırım kararları için sıkça tercih edilir.
● BIST Katılım Sürdürülebilirlik Endeksi (XSRDK): Hem katılım ilkelerine hem de çevresel ve sosyal sürdürülebilirlik kriterlerine uygun şirketleri bir araya getirir.
● BIST Katılım Temettü Endeksi (XKTMT): Etik kurallara uyan ve düzenli temettü (kâr payı) dağıtan şirketleri listeler.
Bu çeşitlilik, yatırımcılara risk profillerine, stratejik hedeflerine ve etik hassasiyetlerine uygun farklı alternatifler sunar. Her bir endeks, faizsiz yatırım anlayışı içinde derinleşmek isteyen birey ve kurumlar için yol gösterici bir yapı oluşturur.
Katılım Endeksi Hisseleri Nasıl Satın Alınır?
Katılım endeksi hisselerine yatırım yapmak isteyen bireyler, Kuveyt Türk Portföy tarafından sunulan Katılım Hisse Senedi (TL) Fonu - KPC gibi faizsiz finans prensiplerine uygun yatırım fonlarını tercih edebilir. Bu fonlar, BIST Katılım Endeksi kapsamındaki şirketlerin hisselerini içeren, etik ve sürdürülebilir portföyler sunar.
- Yatırıma başlamak için öncelikle Kuveyt Türk Katılım Bankası veya SPK lisanslı aracı kurumlar üzerinden yatırım hesabı açılması gerekir. Bu işlem hem fiziksel şubelerden hem de dijital bankacılık platformları aracılığıyla hızlıca gerçekleştirilebilir.
- Yatırım yapmadan önce, hisse senedi fonlarının tanıtım sayfası detaylı olarak incelenebilir. Sayfada fonların varlık dağılımı, yatırım stratejisi, risk seviyesi ve %0 stopaj avantajı gibi önemli bilgiler yer alır.
- Fon alım işlemleri, hafta içi her gün 09:00–13:30 ve 13:30–17:00 saat dilimlerinde gerçekleştirilir. Alış işlemleri T+1, satış işlemleri ise T+2 valörlü olarak hesaplara yansır. Bu süreç, mobil veya internet bankacılığı aracılığıyla kolayca yönetilebilir.
- Hisse senedi fonları, portföyünün büyük bölümünü BIST Katılım Endeksi’ndeki şirketlere ayırırken, kalan kısmını kira sertifikaları ve katılım hesaplarında değerlendirir. Fonun performansı, risk seviyesi ve getirileri Kuveyt Türk Portföy’ün “Fonum Ne Getirdi?” aracıyla takip edilebilir.
Etik yatırım yapmak isteyen yatırımcılar için KPC, KPU, KPA ve KTS fonları, %0 stopaj avantajı ve faizsiz yapısıyla önemli bir seçenek sunar. Portföyde yer alan tüm şirketler, İslami finans prensiplerine uygun şekilde seçilir ve düzenli olarak denetlenir. Detaylı bilgi ve alım için Kuveyt Türk Portföy Hisse Senedi Fonları sayfasını ziyaret edebilirsiniz.
Katılım Endeksi Hakkında Sıkça Sorulan Sorular (SSS)
Katılım Endeksi ile BIST 100 Gibi Klasik Endeksler Arasındaki Fark Nedir?
BIST 100 gibi klasik endekslerde yalnızca şirketlerin piyasa değerleri, işlem hacimleri ve performansları dikkate alınırken; Katılım Endeksi’nde ilaveten etik ve dini filtreler de uygulanır. Faiz gelirleri belirli sınırları aşan ya da uygun olmayan sektörlerde faaliyet gösteren şirketler katılım endeksine alınmaz. Bu yönüyle sadece finansal değil, ilkesel uyum da ön plandadır.
Katılım Endeksi Kapsamındaki Hisse Senetlerini Nereden Takip Edebilirim?
Endekse dâhil olan hisse senetleri Borsa İstanbul’un resmi internet sitesinden veya Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) üzerinden takip edilebilirsiniz.
Katılım Endeksi’ne Yatırım Yapmak İsteyen Biri Ne Yapmalıdır?
Yatırımcılar, Katılım Endeksi’ne doğrudan hisse alımıyla veya katılım finans ilkelerine göre yapılandırılmış yatırım fonları aracılığıyla yatırım yapabilir. Özellikle Kuveyt Türk Portföy’ün sunduğu “Katılım Hisse Senedi (TL) Fonu – KPC” gibi araçlar, bu süreci dijital olarak kolaylaştırır. Yatırım hesabı açmak ve fonu incelemek, Kuveyt Türk Katılım Bankası veya SPK onaylı diğer aracı kurumlar aracılığıyla mümkündür.
Katılım Endeksi Tabanlı Yatırım Fonlarının Avantajları Nelerdir?
Bu tür fonlar, yatırımcılara faizsiz, etik ve şeffaf bir yatırım portföyü sunar. Aynı zamanda vergi avantajı sağlayan %0 stopaj oranı gibi teşvik edici özellikleri de bulunabilir. Fon portföyleri düzenli olarak denetlenir ve güncellenir, bu da yatırımcının etik standartlara bağlı kalarak portföyünü güvenle yönetmesini sağlar.
Katılım Endeksi Yatırımında Risk Var mıdır?
Katılım Endeksi, ilkesel kriterlere göre yapılandırılmış olsa da finansal piyasaların doğası gereği belirli düzeyde risk içerir. Şirketlerin performansları, sektör gelişmeleri ve genel piyasa hareketleri bu riskleri etkileyebilir. Bu nedenle yatırım kararları alınırken profesyonel danışmanlık desteği alınması önerilir.
